Ik raak mijn moeder kwijt. Of nee, eigenlijk ligt het anders; mijn moeder is zichzelf aan het verliezen. Dementie mag het niet heten, volgens de neuroloog. Maar wat weet hij nou? Een cardioloog ziet toch ook niet hoe vaak je hart gebroken is?
Mijn moeder is 65 jaar en twee keer weduwe. Dat klinkt precies zo afschuwelijk als het is. De eerste keer was het mijn vader die haar achterliet. De tweede keer de man die haar het geluk teruggaf. Voordat ze 55 was had ze twee mannen verzorgd en liefgehad tot ze, graatmager en hallucinerend van de morfine, stierven in haar armen. Ze belde het uitvaartcentrum, zocht een pak voor ze uit en sprak op hun begrafenis. Bij mijn vader zong ze zelfs. Twee regels. “Je hebt me geleerd om van je te houden, zoals een meisje dat één keer wil doen. Toe leer me nu ook om verder te leven, zoals we dat samen zo graag zouden doen.”
Mijn moeder was wat men veerkrachtig noemt. Sterk en dapper. Ze leek in staat om zichzelf na het rauwste rouwen te herpakken. Aan het werk, aan de wandel en zingen in een koor. Als het leven een lied van Ramses Shaffy was, deed ze alles weer. Alleen lach en bewonder bleven achter. Ze was haar lichtheid kwijt. Mijn moeder had vroeger glitters. Die zie ik pas nu ze er niet meer zijn.
Wanneer het precies begon kan ik niet zeggen. Ze maakte fouten op kantoor, vertelde soms iets voor de tweede keer, kwam niet op woorden of gebruikte de verkeerde. Haar televisie doet het nooit, haar computer doet raar en ze moet echt een nieuwe telefoon. Maar met die apparaten is niks mis. Inmiddels is ze een paar keer verdwaald en verdwaalt ze soms in haar verhalen. Mensen krijgen nieuwe namen, dingen heten anders of gewoon een ding. Ongeduldig zit ik de gesprekken uit. Mijn ergernis is liefde. Ik mis mijn moeder.
“Ik wilde nog wat zeggen, maar nu weet ik het niet meer”, zegt ze vaak. Alsof ze constant voelt dat haar geest haar in de steek laat. Alsof ze zich hele dagen in dat gebied bevindt, vlak voor de herinnering. Mijn moeder leeft op het puntje van haar tong, maar de woorden komen nooit. Zoals alle vrouwen in mijn familie, verliest ze haar taal. Het is mijn grote angst. Als ik geen taal meer heb, ben ik niemand meer.
Mijn moeder doorliep netjes alle fasen van een gezond rouwproces en volgens de scans is haar brein gezond. ‘Officieel’ is er niks met haar aan de hand. Maar ik vraag me af: Hoeveel pijn kan een mens verdragen zonder zijn verstand te verliezen? Hoe houd je jezelf bijeen als je leed groter is dan iemand ooit bevatten kan? En hoe houd je zoveel mogelijk liefdevolle herinneringen vast zonder andere op te offeren? Misschien, heel misschien, houdt mijn moeder twee mannen in leven, maar vergeet ze daarbij zichzelf.
Ik kan het niet stoppen dat mijn moeders brein verzandt. Ik zie haar voor me als een afbrokkelende zandsculptuur en ik probeer haar met mijn handen weer in vorm te drukken. Het zand glipt door mijn vingers en mijn moeder lijkt in niks meer op wie ze was. Waar het heen gaat weet ik niet. Hoelang ze nog zo door kan, wanneer het echt misgaat… Het enige dat ik hoop is dat ik haar veerkracht heb. Dat ik sterk en dapper ben en mijn glitters kan bewaren.
Mama, vergeef me als ik boos doe. Ik weet gewoon niet hoe dit moet. Als ik mijn zinnen verzet kan ik naar je luisteren, zelfs als je taal niet klopt. En als je er niet uitkomt, laat het gaan. Houd je mannen in gedachte, dan doe ik de rest wel. Ik heb genoeg woorden voor ons allebei.
Lieve Yanaika… Ik ben hier zó enorm van onder de indruk. Zó mooi, zo waar, zo droef…
Geraakt, tranen trekker, zelfs voor deze vent, ontroerend mooi verwoordt.
Danny Deut
Heel mooi en precies zoals het is. Ik schiet er vol van. Je bent dapper, een sterke mooie vrouw. Je reageert hetzelfde als je moeder bij oma, ze vergeeft het je. Er is zo veel wat ik wil zeggen, maar ik weet even niet wat de juiste woorden zijn.
Dikke kus Babs