Categorie: Poëzie

Ik heb gepoogd het te bevatten.
Het aantal huizen, maal de gezinnen,
gedeeld door smart.
Keren de jongens nooit weerom
en dat dan door de wortel van het kwaad.

Ik heb geprobeerd me iets voor te stellen,
de schade op te tellen
en rekening te houden met de factor tijd
die wonden heelt,
halveert, vierendeelt wellicht,
maar hier hoogstwaarschijnlijk
een oneindige breuk zou blijken.
Onmogelijk te vergelijken
met een orde van grootte die ik kan overzien.

Ik ken de oorlog niet,
niet anders dan wat me is verteld
en wat ik mij had voorgesteld
bij dat wat onvoorstelbaar is.
Ik herinner me wel stapels schoenen
in korrelig zwart-wit en van een film uit Hollywood.
Mary-Janes vooral en laarzen met dunne veters,
waarin niemand nog zou dansen.
Ik berekende mijn overlevingskansen,
met inachtneming van mijn geloof, geslacht
en hoe moedig ik zou zijn,
maar liep vast op de onbekende grootheid
van een mens in nood.

Ik probeerde te begrijpen
wat mijn opa had gezien,
maar verzwegen lag
tussen zijn beroemde circusverhalen
en de trapeze-act op meer dan 100 meter.
Ik wist wel beter,
mijn opa was een komediant.
Voor volk en vaderland
een zelfbedachte acrobaat.
Wat hij werkelijk in die jaren deed,
vroeg duizend keer meer moed
dan een sprong uit de nok van een circustent.
Oranje boven.
De waarheid bleek van alles het moeilijkst te geloven.

En dat allemaal bij elkaar, weet ik nog steeds niet
wat de maat der mensen is
als het leed onmetelijk en de stilte oorverdovend
klinkt tegen een monument
voor hen die vielen.
Hoeveel dan precies en telt het overleven niet minstens zo zwaar?
Ik ken de oorlog niet
en zal het nooit bevatten,
maar als ik hier mag staan om dat te zeggen,
dan weet ik precies hoe groot mijn vrijheid is.

‘Orde van grootte’ werd geschreven op verzoek van de Helderse commissie 4/5 mei voor de herdenking van 2021. 

Ze wacht.
Ze zwijgt op een Nieuwe Diepte,
verzandt, klinkt in,
kraakt vertraagd, behoedzaam,
scheurt waar niemand het hoort.
Haar scheepshuid bladdert,
terwijl de rust roestig entert.

Stille wateren hebben Haakse gronden.
De Helsdeur geopend onder het oppervlak.
‘Kom maar’, zong het. ‘Zet koers. Vaar wel.’
Nacht en ontij maakten af,
wat al op voorhand lag beklonken.
Verzonken
in een laatste land om te bezeilen.

Een zandloper vult zich, loopt leeg,
ontdekt wat bedekt lag
en laat rondhout herrijzen als palmbomen in de woestijn.
Bedelft opnieuw, schuurt, zout op,
verweert, breekt af, keert weer,
tot een man zich achterover laat vallen
en afdaalt.

Ze had op hem gewacht,
haar geheimen bewaard in de krochten
van haar buik. Had geduld gehad,
was vervuld geraakt
van nieuwe bewoners, sedimenten,
de elementen hadden haar geruwd,
haar naam volledig weggevaagd.
Maar hij vond haar,
hij vond haar de mooiste die hij ooit had gezien.
Aan hem gaf ze prijs,
hoe de tijd haar was vergaan.

In juli 2021 startte Het Reddingmuseum haar nieuwe expositie ‘Gezonken Reddingen’. Deze expo gaat over het verraderlijke gebied De Haaksgronden en de vele honderden schepen die er zijn vergaan. ‘Gezonken Reddingen’ vertelt de boven- en onderwaterverhalen van zeven bijzondere wrakken. Ik opende de expositie met ‘Ze wacht’. 

We hadden week na week
een zalig zinloos lopen struinen,
de straten afgeschuimd,
op zoek naar alles. Naar niks in het bijzonder.
Koopavonduren.
We streken neer (met een diepe zucht),
de slenter in de spillebenen, plastic tasjes
en de stad aan onze voeten. Rond ons de reuring,
dronken we chocomel met uitzicht,
vooruitzicht
op wat er nog mocht komen. Alles kon.
In ons liet een paddenstoel de sporen na,
waarop we zouden groeien.

In juni 2021 ging het beeldbepalende gebouw ‘De Paddenstoel’ tegen de vlakte om plaats te maken voor nieuwbouw. De Paddenstoel was jarenlang in gebruik geweest als het restaurant van V&D. Woningstichting/Helder Vastgoed vroeg me om afscheid te nemen en vooruit te blikken.

So, I’m half mermaid.
From my mother’s side – my dad was a sailor –
and only from the waist up.
Nobody can see.
I inherited my father’s legs.
Lucky me.
And the only tail I have,
is the one to tell.

Now, blood is thicker than water.
as they say.
But try pumping the latter
through your veins.
The ocean runs inside me.

I have a salt encrusted heart,
cured
to never go bad, to never get hurt.
Not even the pirate
who tried to steal it,
tide after tide after tide,
waving at me from his galleon
as I stand ashore,
my dress drip drip drip dripping,
drops being absorbed into the sand,
was ever man enough spoil it.

And as I stand before you,
again: lucky me, for having legs and a voice –
not all mermaids have the privilege,
nor the honour -,
I want to ask you, ‘Ocean Leaders’
take good care of her.
I know you will, I know you want to,
my blood is your blood,
we share the same salty veins and
ever windy hair.
But she has given so overflowingly,
that it’s easily forgotten,
she is not ours to take.

My ocean view,
my outlook on everything blue,
is a simple one.
Half mermaid, half sailor,
I’ll sing you a song, yoho.

Please, think of her first,
before anything other.
She is your own blood,
she is our own mother.
May we treat her as such,
and she will always provide,
curing our hearts
tide after tide.

In mei 2021 vond in Den Helder EMD plaats, the European Maritime Days. Een internationaal congres over blauwe economie. ‘Song of a sea city siren’ kwam voort uit het verzoek de Ocean Leaders toe te spreken met een gedicht.

Heel eerlijk?
Ik dacht dat ik alles wist.
Me nooit had vergist
en de wijsheid in pacht.
De zittende macht,
ik doorzag haar.
“Wacht maar, gezag maar.”
Ik liet me niks vertellen.

Dus misschien moet ik
niet veronderstellen
dat ik jou iets mee moet geven.
Leid, lijd, spijt, verblijd je leven,
je komt vanzelf terecht.
Ik hoop oprecht
dat je af en toe onderuit,
op je snufferd,
achteruit
of op een muur zal stuiten,
zoals ik.

Maar mag ik je dan
tenminste vragen,
altijd alles uit te dragen
wat je op je hart en in je hoofd,
waarvoor je staat en in gelooft,
niet achter, in of op te houden,
maar te delen?
Niet te vrezen voor het oordeel,
de twijfel is je voordeel,
je hoeft nog niet te weten.

Verwonder en verbaas je,
leg niet zomaar naast je neer,
want jouw ogen zien iets anders
dan de mijne.
Wees onwetend, vraag je af,
spreek net te vroeg, vergis je.
Je hebt de wijsheid niet in pacht,
veel beter nog, die mis je.

‘Jongerenadvies is een gedicht aan de in 2021 geïstalleerde Jongeren Adviesraad en werd geschreven in opdracht van de gemeente Den Helder.

Pardon,
mag ik eventjes iets zeggen.
Ik spaar mijn stem, zie je,
tot ik mij bij uitzondering
in een hokje laat duwen
en hem pas daar weer zal verheffen,
dus ik houd het kort.
Wie het straks ook wordt,
weet dat ik kies voor jou.
(Óp een vrouw,
dat wel,
maar niet alleen voor mij.)
Omdat ik geloof dat jij
het harder nodig hebt dan ik.
Iemand die voor je zetelt.

Het gemiddelde bemiddeld,
mijn belangen ondervangen.
Ik spaar mijn stem dus
en luister.

Ik negeer de roeptoeters en oproerkraaiers,
ophefmakers en opiniepeilers,
die in shows aan het einde van de dag
komen zeggen
dat je ook níks meer mag,
tegenwoordig.
Vertegenwoordigd door mannen
in ‘de menselijke maat’-pakken,
die de meeste van ons nooit zullen passen.
Niet wit genoeg, niet man genoeg,
geaard, gezond of rijk genoeg,
nog niet volwassen
of stemgerechtigd.

Stem recht wat krom is,
stem weg wat de norm is
en kleur De Kamer
tot die op ons lijkt.
Want de maatschappij, dat was jij toch?

Dus als ik straks, al onderweg,
het paspoort opgesnord
en de kiespas in mijn hand,
als de toekomst van dit land,
over de stoep naar een buurthuis zweef,
om nog op de drempel van het stemlokaal,
(Oh, en stem lokaal als het even kan.)
te beslissen,
op wélke vrouw,
weet dan, dat ik kies voor jou.

Radioprogramma Hilversum Uit, zond het weekend vóór de Tweede Kamerrverkiezingen van 2021 uit vanuit Den Helder. Ze vroegen mij een gedicht te schrijven over stemmen.

Warenhuis was,
staan nu nog slechts de wanden
te wachten
tot de mensen weer
komen, weerklinken
in de ruimte tussen hen in.
Ze waren een inhoudsmaat geworden.
De kubieke Dreesmann
waar ooit huisraden
en speelgoed,
step-ins en torselets,
maar op een dag
geen agenda’s meer
voor het jaar erop.

En toen niks.

Een doos die plek inneemt
maar slechts lucht bewaart.

Leegte vraagt gevuld te worden,
vervuld te raken
van iets nieuws.
De wanden kleur en aandacht,
een bord op de gevel
en iets om te behelzen.
Waren, het schone,
het geluid van bezoek.
Vensters wellicht, alsnog,
nieuw perspectief in olieverf op doek.
Niks
is weerloos en van waarde.
De kunst is zien wat het kan zijn.

‘De kunst is zien’ is een stadsdicht in opdracht van De Kunsthal en De Kunstuitleen. Zij voegden zich samen in het voormalig V&D gebouw.